لە پاش جەنگی سارد و زیندوكردنەوەی سیستمی ئاسایشیی بە كۆمەڵی نەتەوە یەكگرتووەكان، مەسەلەی رەوایەتی دەستێوەردانی نێونەتەوەیی لە رووی پراكتیكی و تیۆریەوە بایەخێكی گرنگی پێدرا. لە نەوەدەكانی سەدەی رابردوو، پێشێلكاریەكانی مافی مرۆڤـ، ئەم مەسەلەیەی گەرم وگورتر كردەوە بە تایبەت شكستهێنانی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی لە بەرگرتنی جینۆساید لە روواندا و لەبەرامبەردا دەستێوەردانی ناتو لە كۆسۆڤا بێ رێپێدانی ئەنجومەنی ئاسایشی نێونەتەوەیی، وای كرد كە جیهان ببێت بە دوو بەرەوە. بەرەیەكیان دژ بە دەستێوەردان و ئەوی تریان لەگەڵی و پاڵپشتی دەكات. بە شێوەیەكی گشتی ئەكرێت بووتلرێت كە بە هۆی كورتهێنانی وەڵامدانەوەی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی بە بەرگرتن لە كردارە درندەكان و تاوانەكانی دژ بە مرۆڤەكان، بووە هۆی ئەوەی كە بیر لە رێگەچارەیەك بكرێتەوە ئەوەبوو سكرتێری نەتەوەیەكگرتووەكان لە راپۆرتەكەی خۆی لە 1999دا ئاماژەی بەوەدا ئەگەر بێتوو ویژدانی مرۆیی هاوبەش نەتوانێت لە  نەتەوە یەكگرتووەكاندا مینبەرێك بۆ خۆی بدۆزێتەوە، ئەوا  مەترسییەكی گەور ئەبێت ئەگەر لە شوێنێكی تردا بە دوای ئاشتی و ئاسایشدا بگەرێت. و لە راپۆرتەكەیدا بۆ دانیشتنی هەزارە لە نەتەوە یەكگرتووەكان، كۆفی ئەنان دیسان ئاژەی بەوەدا كە ئەگەر بێتوو دەستێوەردانی مرۆیی تەعدایەك بێت بۆ سەر پرەنسیبی سەروەری دەوڵەت ئەوا تاوانەكانی جینۆساید و پێشێلكاریەكانی تری مافەكانی مرۆڤ، تەعەدایەكن بۆ سەر تەواوی پپرەنسیبەكانی مرۆڤایەتی. جا ئەگەر بێتو بە دەستێوەردان بتوانرێت بەر لەو تاوانانە بگیرێت، ئەوا دەبێت ئەوە ئەنجام بدرێت. جا وەك وەڵامدانەویەك، لە لایەن حكومەتی كەنەدی و ژماریەك دامودەزگای نێونەتەوەیی، كۆمیتەی نێونەتەوەیی بۆ دەستێوەردان و سەروەری دەوڵەت (ICISS) دروستكرا. و ئەم كۆمیتەیە لە 2001دا راپۆرتی خۆی بڵاوكردەوە بە ناونیشانی بەرپرسیارێتی پاراستن. ولە 2003دا كۆفی ئەنان كۆمیتەیەكی دروستكرد لە شارەزایانی بواری هەرشەكانی سەر ئاشتی و ئاسایشی نێونەتەوەیی ولەسەر بنەمای كاری ئەم كۆمیتەیە، سكرتێری گشتی راپۆرتی خۆی بە ناونیشانی: جیهانێكی زیاترئارامتر: بەرپرسیارێتی هاوبەشمانە. لە ساڵی 2004 پێشكەش بە كۆمەڵەی گشتی كرد  كە بیرۆكەی پرەنسیبی بەرپرسیارێتی پاراستنی لە خۆگرتبو. و پاش گفتوگۆ پەسەند كرا. جا بەم شێوەیە ئەم پرەنسیبە بوو بە پێوەرێك و نۆرمێك لە یاسای نێونەتەوەییدا و بە شێوەیەكی فەرمی لە دانیشتنی لووتكەی جیهانی ساڵی 2005دا لە دۆكیۆمێنتی كۆتاییدا پەسەندكرا. دواتر حكومەتی بەرازیل پێشنیاری بەرپرسیارێتی لە كاتی پاراستندا كرد(Responsibility While Protection) كە بە گوێرەی ئەم پێشنیارە ئەگەر هاتوو پەنابرایە بەر دەستێوەردانی سەربازی ئەوا دەبێت لە سنورێكی شوێنی و كاتی زۆر بەرتەسكدا بێت و بە مۆڵەتێكی دیار و روونی ئەنجومەنی ئاسایش بێت. دواتریش ئەنجومەنی ئاسایش لە زۆرێك لە بریارەكانیدا ئاماژەی بە پرەنسیبی بەرپرسیارێتی پاراستن داوە. لەوانە بریاری 1265 لە 1999 و 1296 لە 2000 و 1631لە 2005 و  1706ی ساڵی2006 تایبەت بە دارفۆر لە سودان و بریاری 1764 لە ساڵی 2006.
 

دیاریكردنی چەمكی بەرپرسیارێتی پاراستن
دەستپێشخەریەكە لە لایەن نەتەوە یەكگرتووەكانەوە وەك پێوەرێك یان بیرۆكەیەك خراوەتە روو كە ئەوە روون بكاتەوە سەروەری دەوڵەت مافێك نییە بەڵكو بەرپرسیارییەتێكە لەسەر دەوڵەت كە پاراستن و ئارامی بۆ گەل دابین بكات. بەرپرسیارێتی دەوڵەت لە پاراستنی دانیشتوانی لە چوار تاوانی گەورە كە بریتین لە : جینۆساید و تاوانەكانی جەنگ و تاوانەكانی دژ بە مرۆڤایەتی و پاكتاوی رەگەزی. جا بەرپرسیارێتی پاراستن پێوەرێكە نەك یاسایەك. سەرەرای ئەوەی كە لە نێو یاسای نێونەتەوەییدا رەگیشی داكوتاوە. و ئەم پرەنسیبە چوارچێوەیەكی تایبەتی ئەخاتەروو بۆ بەكارهێنانی ئەو ئامرازانەی كە لە بنەرەتدا لە یاسای نێونەتەوەییدا بوونیان هەیە وەك: ناوەندگیری، میكانیزمەكانی ئاگاداركردنەوەی زوو، سزا ئابوریەكان و دەسەڵاتەكانی چاپتەری حەوتەمی چارتەری نەتەوە یەكگرتوەكان كە بەكاردێن بۆ بەرگرتن لە پێشێلكاریەكانی مافەكانی مرۆڤ و تاوانەكانی. جا دەوڵەتان و رێكخراوەكان بە هەموو جۆرەكانیەوە بەشدارن لەو پرۆسەی پاراستنەدا. لەم پێناوەشدا چەندەها دۆكیۆمێنت دەركراوە كە بەشێوەیەكی گشتی ئەتوانین سێ جۆر ئاماژە یان ئاراستەی ئامانجدار بەدی بكەین:
1- ئەو دۆكیۆمێنتانە بە ئاشكرا رەوگەی بەرپرسیارێتی نێونەتەوەیی دیاری دەكەن بەوەی كە تەنها ئەم چوار تاوانە ئەگرێتەوە: جینۆساید، تاوانەكانی جەنگ، تاوانەكانی دژ بە مرۆڤایەتی و پاكتاوی رەگەزی.
2- پێشایەتی دابینكردنی پاراستن ئەدات بە كەسە لاوازكراوەكان و ئەمەش ئەخاتە ئەستۆی دەوڵەتەكان.
3- ئیقراركردنی ئەم پرەنسیبە لە دۆكیۆمێنتی كۆتایی لوتكەی جیهانی 2005، هەڵبەتە كە پاڵپشتیەكی سیاسی تۆكمەی بۆ دابین دەكات.
لێرەوە ئەكرێت بڵێین پرەنسیبی بەرپرسیارێتی پاراستن یەكێكە لە پرەنسیبە بنەڕەتیەكانی یاسای گشتی نێونەتەوەیی كە مەبەست لێی دابینكردنی ئامرازە بۆ كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی بۆ بەرگرتن لە ئەنجامدانی تاوانە گەورەكان لە چوارچێوەی سنوری دەوڵەتێكی خاوەن سەروەری. ئەمەش وەرچەرخانێكی گەورە هەژمار ئەكرێت لە میتۆدی كاركردنی نەتەوە یەكگرتوەكاندا لە مامەڵەكردن لەگەڵ قەیرانە مرۆییەكاندا كە ئەمەش ئەركێكی قانونی ئەخاتە سەرشانی خودی دەوڵەت ئینجا كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی بۆ روبەروبوونەوەی ئەو تاوانانە. لێرەوە ئەكرێت پرەنسیبی بەرپرسیارێتی پاراستن بەم شێوەیە پێناسە بكەین: پرەنسیبێكە نەتەوە یەكگرتوەكان ئیقراری كردووە بەمەبستی دابینكردنی ئاسایشی گەلان و پاراستنیان لە تاوانەكانی: جینۆساید، تاوانەكانی جەنگ، تاوانەكانی دژ بە مرۆڤایەتی و پاكتاوی رەگەزی. وكاتێك دەوڵەتی خاوەن سەروەری شكست ئەهێنێت لە گرتنەئەستۆی ئەم بەرپرسیارێتیە، ئەوا گەرەكە كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی ئاشتیانە یان سەربازیانە دەستێوەردان بكات.

كۆڵەگەكانی پرەنسیپی بەرپرسیارێتی پاراستن
هەردوو بڕگەی 138و139ی دۆكیۆمێنتی كۆتایی لوتكەی جیهانی 2005، كۆڵەگەكانی ئەم پرەنسیبەیان بەم شێوەیە دیاریكردووە:
كۆڵەگەی یەكەم: بەرپرسیارێتی دەوڵەت لە پاراستن. بەرپریارێتیەكی جێگیر لەسەر شانی دەوڵەتە بۆ پاراستنی دانیشتوان چ هاوڵاتی یان بیانی، لە تاوانەكانی كە ئەم پرەنسیبە ئەیانگرێتەوە. و ئەم بەرپرسیارێتیەش لە سروشتی چەمكی سەروەری دەوڵەتەوە سەری هەڵداوە.
كۆڵەگەی دووەم: بەرپرسیارێتی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی لە یارمەتیدانی دەوڵەت بۆ ئەوەی بەرپرسیارێتی سەرشانی بەجێ بگەیەنێت. ئەمەش پابەندبوونی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی دەگرێتەوە لە پێشكەشكردنی یارمەتی و بونیادنانی تواناكانی ئەو دەوڵەتانەی كەوا كێشە وململانێی تێكەوتووە و پێویستی بە هاوكاریە بۆ ئەوەی بە بەرپرسیارێتی خۆی هەڵسێت لە دابینكردنی پاراستن بۆ دانیشتوان لە تاوانەكانی جینۆساید، تاوانەكانی جەنگ، تاوانەكانی دژ بە مرۆڤایەتی و پاكتاوی رەگەزی كە لەم بارودۆخەدا روو ئەدەن.
كۆڵەگەی سێیەم: بەرپرسیارێتی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی لە وەڵامدانەوە. ئەمەش خۆی لە وەڵامدانەوەیەكی خێرا و گونجاودا دەبینێتەوە بە مەبەستی دابینكردنی پاراستن بۆ دانیشتوانی ئەو دەوڵەتەی كە ناتوانێت یان نایەوێت بە بەرپرسیارێتیەكەی خۆی هەڵسێت لە دابینكردنی ئەو پاراستنە یۆ دانیشتوانەكەی. و جووڵەی كۆمەڵگەی نێونەتەوەیی بە گوێرەی چاپتەرەكانی  6 (رێوشوێنە ئاشتیانەكان) و7 (رێوشوێنە نائاشتیانەكان) و8 (هاوكاری لەگەڵ رێكخراوە هەرێمێكان) ی چارتەری نەتەوە یەكگرتوەكان دەبێت.